Archives
now browsing by author
बिर्सने बानीको शत्रु: प्लेँःकास
–कोइँच बुः काःतिच (उत्तम)
‘प्लेँःकास’लाई खस भाषामा ‘बुद्धिगाँठो’ वा चेतगाँठो नामले बुझ्ने गरेको पाइन्छ । प्लेँः र कास दुई शब्द मिलेर बनेको यस शब्दको अर्थ भनेको बिर्सिना वा बिर्सिने अबस्थालाई थारखरीको जराभित्र थुन्नु भन्ने हुन्छ । प्लेँः भनेको बिर्सना हो र कास भनेको कहिल्यै ननिस्कीने गरी थुन्नु वा जडान वा ढलान गर्नु हो । जस्तै चुबुमि लाहा काअ्चा । यसैले प्लेँःकास बनाउन थारखरी नै चाहिन्छ भन्ने विश्वास छ । जसरी खुकुरीको बिँड फुक्लिँदा बिँड काअ्चा लाहा चाहिन्छ त्यसरी नै प्लेँः वा भुल्ने वा बिर्सने बानी काअ्चा थार्खरी नै चाहिन्छ । यसैले थारखरीको जरामा भुल्ने बानी थुन्दा कुनै पनि कुरा बिर्सने बानी लाग्दैन भनेर थारखरीको जराबाट तीनकुने, पाँचकुने र सातकुने आकारमा प्लेँःकास बुनेर गहना वा चिनो वा बुटीको रुपमा कोइँच रुयापरुइमिले लगाउने गर्दछन ।
ससि मुक्दम
उहिले मानव उत्पत्ति हुँदा सुयुकि र सुयुपि मात्रै थिए । उनीहरुले आफु एकै आमाको सन्तान भन्ने कुरा नै बिर्से र अनैतिक क्रियाकलाप गर्न उद्दत्त भए । यस्तो क्रियाकलाप आफ्नै सामु हुन लागेको देखेर इँगिले फरे बज्र प्रहार गरे । ९यसैले कोइँचमा नाता साइनो पर्नेमा विवाह गर्नु हुँदैन । देउदण्ड बेहोर्नुपर्छ । त्यसरी अनैतिक सम्बन्धबाट जन्मेकालाई चट्याङले हान्छ भन्ने मान्यता रहिआएको र हालसम्म जनविश्वास छ ।० इँगिको आक्रोशमा बज्रको मार खाएपछि उनीहरु हाड नभएको मान्छे जस्तै लालङ्ने सुसुङ्ने भए र चेत नै आएन । के गर्ने नगर्ने कुनै बुद्धिविवेक नभएको बच्चा जस्तै भएर बाँच्नु परेउ । धेरै समयसम्म बच्चालाई जस्तै स्याहार सुसार गर्नु परेको हुँदा कलिमामालाई साह्लै चिन्ता भयो । ९कोइँचमा कलिमामा वा कलिपिपिले छ महिनासम्म मात्रै स्याहार सुसार गर्नु हुन्छ भन्ने जनविश्वास छ । त्यो भन्दा बढी स्याहार्नु परेउ वा स्याहार्न जिम्मा दिँदा बच्चा हुँदैन । बच्चा हुनको लागि कलपिपला ख्योल्चा वा निकाल्नुपर्छ भन्ने मान्यता छ ।० अनि अनि उनीहरुको बुद्दिबिवेक स्थिर राख्न वा परिपक्वा बनाउनको लागि विभिन्न जडीबुटी र उपायहरु खोजिन र इँगिलाई सम्झिइन । इँगिले फेद पनि होइन टुप्पा पनि होइन लेक पनि होइन बेँसि पनि होइन वीचको खर्की घाँस थार्खरीको जरामा बिर्सना थुनिदिनु अनि सुयुकि र सुयुपिको चेत स्थिर रहने उपाय बताए । इँगिकै बचनको पालना गर्दै कलिमामाले बिर्सना प्लेँः थारखरीको जरामा काःनाकाःन थुन्दै सम्झना तलै तला बुन्न वा थप्न प्लेँःकास बुन्ने सिकाइन । यो क्रम पटक पटक दोहरीरह्यो । सोही प्लेँःकास साङधुप गरेर प्रकृति र पितृ भाकेर लगाइदिएपछि अन्ततः सुयुकि र सुयुपिमा बुद्दिविवेक चेतको विकास भयो । के गर्ने के नगर्ने चेत आयो । (उही सुयुकि र सुयुपिको सन्ताान नै अहिलेका दुमा मुइलि कोइँच सुनुवार हुन् । यसैले दुमामुइलिका सुनुवारले दुम्सि मार्नु हुँदैन भन्ने जनविश्वास छ ।) सोही समयदेखि कोइँचमा कुनै कुरा बिर्सिने बानी लाग्यो भने प्लेँःकास लगाउने वा लगाइदिने वा लगाउन सल्लाह दिने गरिएको हो भनिन्छ । यसरी सम्झना रही रहने कारण आजकाल प्रेमी प्रेमिकाहरुले पनि माया अमर रहीरहोस् , कहिल्यै नबिर्सियोस् भनेर मायाको चिनोर स्वरुप क्योङ, प्लुप्से सँगसँगै प्लेँःकास पनि दिने वा लगाइदिने चलनको विकास भएको पाइन्छ ।
मान्यता र प्रयोग
प्लेँःकासको कुना र सुर अनुसार फरकफरक मक्दुमी मान्यता वा महत्व रहेको पाइन्छ । तीनकुने तीन चुलाको प्रतिक, पाँचकुने पाँच तत्वको प्रतिक सातकुने सात तलाको प्रतिक र नौकुनेको नौ तलाको प्रतिकका रूपमा मानिन्छ । यसलाई धारण गर्ने वा लगाउनाले मानसिक सन्तुलन ठीक रहने तथा स्मरणशक्ति बढ्ने विश्वास गरिन्छ । पछिल्लो समयमा ब्याज, किरिङ आदिको रूपमा समेत प्रयोग गर्ने गरेको पाइन्छ । आजकाल थारखरीको अलावा मालिङ्गो, निगालो बाँसलगायतको चोयाबाट समेत प्लेँःकास बनाइन्छ । साँस्कृतिक प्लेँःकास भने थार्खरीकै चाहिन्छ ।
के हो थारखरी
थारखरी १८०० सयदेखि २२०० मिटरको उचाइमा पाइने घाँस प्रजातिको वनस्पति हो । यो धेरै अग्लो त हुँदैन तर मकैको बोटमा माटो भन्दा बाहिर जसरी कलिलो जरा निस्केर भुइँमा गाडिन्छ त्यस्तै थारखरीको पनि दुइ तीन फिट माथिसम्मको आँख्लाबाट जरा निस्केर भुइमा पैmलिन्छ । सो जरालाई नै बटुलेर उहिले गोठ बस्दा थारखरिहरु बनाउने र आफ्ना मनपरेको मान्छे साथी आफन्त र प्रेमीप्रेमिकालाई दिने गर्दछन् ।
कवि तथा गीतकार अमरदीप सुनुवारको “दिनरात सधै सधै” भिडीयो सार्वजानिक ।
काठमाडौं । कवि तथा गीतकार अमरदीप सुनुवारले आफ्नो दोस्रो प्रस्तुति “दिनरात सधै सधै” गीतको भिडीयो सार्वजानिक भएको छ । हालै गृह मन्त्रालयको उपसचिवमा सरुवा भएका प्रशासक सुनुवारको पछिल्लो गीतमा जन्मेको गाउँ छोडेर रोजगरिका लागि टाढा बसेको युवकले आफ्नो जन्म घर, गाउँ, आफन्त र साथीभाई सम्झनामा आधारित रहेर भिडियो बनाईएको छ ।
वरिष्ठ संगीतकार शान्तिराम राईको संगीत र भ्वाइस अफ नेपालका विजेता विनोद राईको आवज रहेको गीत गीतकार अमरदिप सुनुवार र शान्तिराम राईको युटुयुब च्यानलबाट सोमबार सार्वजानिक भएको छ ।
गीत सार्वजानिक कार्यक्रममा निर्देशक तथा लेखक प्रकाश सायमीले गीतकारको गीतले नेपालको समसामयीक अवस्थालाई दर्साएको बताउनुभयो । उहाँले गीतले नेपाली युवाहरुको पिडा संघर्षलाई देखाएको जोड्नुभयो ।
भावपूर्ण श्रद्घाञ्जली स्वः श्री कर्णमाया सुनुवार !
condolence
ओखल्ढुंगा खिजि काती, ९/४ फोत बुजिच् मुलिच् परिवारमा जन्मनुभई रामेछाप, प्रिती, ५ पूजारी गाउँ प्रेतिच जेस्पुच परिवारमा कर्मघर भई हाल बेलायत UK Hampshire Hospitalमा मृत्यू भएको खवरले हामी माईती खलक अत्यन्तै दुखद भएका छौं । यस दुखद घडीमा शोकाकुल परिवारमा इँगिहोपो, इँगिसायले धैर्य धारण गर्ने शक्ति प्रदान गरुन्, भनि इँगिहोपो, इँगिसायसित प्रार्थन गर्दछौं ।
…….सङसो …….
केर लाः ममे बुशि लाः खोतिने
याब्रे गुब्रेमि तागेमेल ! याब्रे गुब्रे दुम्शा बकिन,
इँगिहोपो, इँगिसामि ब्लख्खि गेमेल !
बुजिच् मुलिच् परिवार
ओखल्ढुंगा खिजि काती, ९/४ फोत
सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारको छैटौं अधिबेशनबाट नेतृत्वमा शुभराज सुनुवार
दोहा कतार – सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारले आफ्नो छैटौं अधिबेशन शुक्रबार भब्य रुपमा सम्पन्न गरेको छ । दोहाको सनैया स्थित प्लाजामलको रेड चिल्ली रेस्टुरेन्टको सभाहलमा सस्थाको अध्यक्ष नीर बहादुर सुनुवारको सभापतित्व, जनजाति महासङ्घ कतारका अध्यक्ष दुर्गा प्रसाद पाङ्मी ९म्ल्० मगरको प्रमुख आतिथ्यता र सुनुवार सेवा समाज सघिय समितिका बिशिस्ट अतिथी साम सुनुवार साथै कतारमा स्थापित विभिन्न संघ सस्थाहरुको प्रमुख तथा प्रतिनिधिहरु, बैचारिक सस्थाको प्रमुख तथा प्रतिनिधि, मातृ सस्थाको प्रमुख तथा प्रतिनिधि, समाजसेवी, बुद्धिजीवी, कलाकार, पत्रकारहरुको बाक्लो उपस्थितिमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो । Read More
सामाजिक अभियान तथा मजदुर हकहितको लागि एनआरएनएमा सामुयल सुनुवारकाे उम्मेद्वर
सामुयल सुनुवार ‘साम’ले गैर आवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) कतारको द्वितीय उपाध्यक्षमा उम्मेदवारी दिने भएका छ्न । रामेछाप जिल्ला उमाकुण्ड गाउँपालिका प्रिती-४ मा जन्मिएका सुनवार वैदेशिक रोजगारीको शिलसिलामा सन् २०१४ जुलाईदेखि कतारमा कार्यरत छन् । उनी कार्यव्यस्तताका बावजुद पनि समय निकालेर सामाजिक, साँस्कृतिक तथा खेलकुदमा सक्रिय रहदै आएका छ्न । वैदेशिक रोजगारीमा रहेका नेपाली मजदुरको सधै हक हितको लागि डटेर लड्नुपर्छ भन्दै बुलन्द आवाज उठाउने सुनुवारले बर्तमान समयमा एनसीसी कतारमा देखिएका चरम बेथितिविरुद्ध पनि आवाज उठाउँदै आएका छ्न ।
सुनुवार सेवा समाज शाखा कतार (पूर्व अध्यक्ष), नेपाल आदिबासी जनजाती महासंघ (कतार सल्लाहकार), गैर आवासीय नेपाली संघ राष्ट्रिय समन्वय परिषद कतार (सदस्य तथा सास्कृतिक संयोजक), रामेछाप सेवा समाज कतार (विशेष सल्लाहकार) लगायतका विभिन्न संघ संस्थामा आबद्ध रहेका छ्न । बर्तमान कार्यसमितिमा साँस्कृतिक संयोजक समेत रहेका सुनुवारले आगामी कार्यकालको लागि द्वितीय उपाध्यक्ष पदमा उम्मेद्धवारी घोषणा गरेका हुन ।
यस्तो छ सामुयल सुनुवार ‘साम’को अपिलः
आदरणीय कतारमा कार्यरत नेपाली दाजुभाई तथा दिदिवहिनीहरु,
सम्पूर्ण संघसंस्था प्रमुख तथा प्रतिनिधि ज्यूहरू,
पार्षद सदस्य ज्युहरु, सामाजिक अभियान्ता, पत्रकार मित्रहरूमा सेउ/नामसेवल नमस्कार
गैर आवासीय नेपाली संघ, राष्ट्रिय समन्वय परिषद कतारको आसन्न हुन लागेको २०२३-२५ कार्यकालको लागि द्वितीय उपाध्यक्ष पदमा मेरो उम्मेदवारी रहने जानकारी गराउदछु ! राष्ट्रिय समन्वय परिषद कतारको २०२१-२०२३ कार्यकालमा सस्कृतिक संयोजकको महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारीमा रहि कतारमा रहेको सिङ्गो नेपाली र नेपालको प्रतिनिधित्व गर्दै कला र सस्कृती मार्फत विश्वलाई चिनाउने अबसर प्रदान गरेको गौरव ठानेको छु । २०२१-२३ कार्यकालमा मलाई सहयोग गर्नुहुने कला र सस्कृतिक क्षेत्रका सम्पुर्ण कलाकार ज्युहरु दोहामा स्थापित सम्पुर्ण संघ सस्था प्रति धन्यवाद व्यक्त गर्दै मैले हासिल गरेको अनुभवलाई सामाजिक अभियान मार्फत निरन्तर कृयाशिल रहनका लागि मेरो द्वितीय उपाध्यक्ष पदको उम्मेदवारी लाई स्वीकार गरि दिनुहुनेछ भन्ने पुर्ण बिश्वास राख्दछु । कतारमा स्थापित विभिन्न संघ संस्था संग समन्वय गर्दै यस सस्थालाई श्रमिकमैत्री बनाउन पहलकदमी लिन साथै श्रमिक हितमा समाजसेवामा अझ समर्पित रहनका लागि यहाँहरुसँग सहयोगको अपेक्षा गर्दछु ।
सामुयल सुनुवार “साम”
सास्कृतिक संयोजक
गैरआवासीय नेपाली संघ, राष्ट्रिय समन्वय परिषद कतार
कतारमा किरातिहरुले शालिवा श्यादर पिदार, साकेला उभौली – ५०८३ भब्यताका साथ मनाए।
–सामुयल सुनुवार ।
दोहा, कतार : – किरातहरूले आफ्नो महान् राष्ट्रिय चाड शालिवा श्यादर पिदार, साकेला उभौली-५०८३ भव्यरुपमा मनाएका छन ।
सुनुवार सेवा समाज शाखा कतार र किरात राई यायोक्खा शाखा कतारको आयोजनामा किरात मूल समारोह आयोजकसमिती दोहा, कतारद्धारा संयुक्त आयोजनामा शुभकामना आदानप्रदान तथा विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ ।
किरात मुल समारोह आयोजक समिति दोहा, कतारका संयोजक तथा सुनुवार सेवा समाज शाखा, कतारका अध्यक्ष नीर बहादुर सुनुवारको सभापतित्वमा र नेपाल आदिवासी जनजाती महासंघ कतारका कार्यवाहक अध्यक्ष भाइ काजी गुरुङको प्रमुख आतिथ्यमा ब्यानर अनावरण र दिप प्रज्वलनको साथ नेपालि राष्ट्रिय गान सहित “यो भुमी चुम्ने” किराँती राष्ट्रिय गानबाट कार्यक्रम अघि बढेको थियो। Read More
किरात मूल समारोहद्धारा कलाकार भेटघाट तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम सम्पन्न ।
मिति १७ मार्च २०२३ शुक्रबारका दिन दोहा कतारमा स्थापित किराती संस्थाहरु किरात राई यायोक्खा शाखा कतार र सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारद्धारा किरात मूल समारोह आयोजक समिति अन्तर्गत साँस्कृतिक विभागद्धारा आयोजित कलाकार भेटघाट तथा साँस्कृतिक कार्यक्रम २०२३ कार्यक्रम सभ्य र भव्य रुपमा सम्पन्न गरेको छ ।
किरात मूल समारोह साँस्कृतिक विभागका कार्यक्रम संयोजक तथा किरात राई यायोक्खा शाखा कतारका कार्यवाहक साँस्कृतिक संयोजक धर्मराज राईको सभापतित्वमा औपचारिक रुपमा सुचारु गरिएको कार्यक्रमको किरात मूल समारोहका संयोजक तथा किरात राई यायोक्खा शाखा कतारका अध्यक्ष शंकरमान राईको प्रमुख आतिथ्यता रहेको थियो । कार्यक्रममा नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघ कतारका साँस्कृतिक संयोजक जमुना श्रेष्ठ र महासंघमा आवद्ध मातृसंस्थाहरुका साँस्कृतिक संयोजकहरु, मूल समारोहका अग्रज तथा सल्लाहकारहरुको उपस्थितमा दिप प्रज्वलन र ब्यानर अवरण गरिएको थियो । र उपस्थित सम्पूर्णलाई उप-संयोजक सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका अध्यक्ष निर बहादुर सुनुवारले स्वागत मन्तव्य र कार्यक्रमको औचित्य बारे प्रष्ट पारेका थिए ।
किरात मूल समारोह आयोजक समिति दोहा कतारले आयोजना गर्दै आएको किरातीहरुको महान चाड तथा ऐतिहासिक दिनहरुको अवसरमा आयोजित कार्यक्रमहरुमा आफ्नो कला प्रस्तुत गरेर संस्थालाई योगदान गर्नुहुने कलाकारहरुको सम्मानमा कार्यक्रम आयोजना गरेको थियो । उक्त कार्यक्रममा कतारमा सम्पन्न विश्वकप फुटबल २०२२ मा गैर आवसीय नेपाली संघ, राष्ट्रिय समन्वय परिषद कतारको साँस्कृतिक संयोजकको हैसियतले कतारमा विभिन्न संघ संस्थाहरुलाई समन्वय गरि नेपाली समुदायबाट मौलिक साँस्कृतिक प्रस्तुतीहरु प्रदर्शन गरि पुर्याउनु भएको अतुलनिय योगदानको उच्च मुल्याङ्कन गर्दै किरात मूल समारोह आयोजक समितिको तर्फबाट सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका प्रमुख सल्लाहकार सामुयल सुनुवार “साम” लाई त्यसै गरि लामो समय देखि सिलिमोपाको रुपमा पुर्याउनु भएको अतुलनिय योगदानको उच्च मुल्याङ्कन गर्दै किराया शाखा कतारका सिलिमोपा पदम बहादुर राई र विभिन्न कार्यक्रमहरुमा नृत्य प्रशिक्षकको रुपमा पुर्याउनु भएको अतुलनिय योगदानको उच्च मुल्याङ्कन गर्दै सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका साँस्कृतिक संयोजक कमल बिक्रम सुनुवारलाई किरात मूल समारोह आयोजक समिति दोहा कतारका संयोजक तथा किरात राई यायोक्खा शाखा कतारका अध्यक्ष एवम् कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि शंकरमान राई, उप-संयोजक सुनुवार सेवा समाज कतारका अध्यक्ष निर बहादुर सुनुवारले खादा, दोसल्ला ओढाएर सम्मान-पत्र सहित सम्मान गरेको थियो । कार्यक्रममा अन्य कलाकारहरु पनि कदरपत्र र प्रशांसपत्र प्रदान गरिएको थियो ।
त्यसैगरि कार्यक्रममा किरात राई यायोक्खा शाखा कतार र सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका सल्लाहकार त्यसै गरि नेपाल आदिवासी जनजाति महासघ कतारका सास्कृतिक संयोजक लगायत विभिन्न मातृसंस्थाहरुका सास्कृतिक संयोजक बक्ताहरुले उक्त कार्यक्रम आयोजना गरेर आयोजकले कलाकारहरुलाई उच्च सम्मान गरेको र कलाकारहरुलाई हौसला प्रदान गर्ने यस्ता किसिमका कार्यक्रमहरु अन्य संस्थाहरुले पनि आयोजना गनुपर्ने विचारहरु राखेका थिए । कार्यक्रममा दोहा स्थापित कलाकार लगायत धेरै कलाकारहरुले विभिन्न बिधामा मनोरञ्जनात्मक प्रस्तुतीहरु प्रस्तुत सथै बालकलाकारहरुको नृत्य प्रस्तुती मौलिक झाकी नृत्य, गायन प्रस्तुतिले उपस्थित सबैले भरपुर मनोरञ्जन लिएका थिए
मूल समारोह आयोजक समितिका सदस्य सचिव तथा सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका महासचिव शुभराज सुनुवारले पहिलो चरण र दोस्रो चरण साँस्कृतिक कार्यक्रम सुनुवार सेवा समाज शाखा कतारका साँस्कृतिक संयोजक कमल बिक्रम सुनुवारले सहजीकरण गरेको कार्यक्रम समापन गर्दै कार्यक्रमका सभपति धर्मराज राईले कार्यक्रम सभ्य र भव्य रुपमा सम्पन्न भएको निष्कर्ष सहित कार्यक्रम सफल पार्न प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष सहयोग गर्नुहुने सम्पुर्णलाई धन्यवाद व्यक्त थिए ।