संस्कृति पुस्तान्तरणको निर्मम श्रृङ्खला : केदार सङ्केतको ‘अन्तिम साँझ’ लोकार्पित ।

–काःतिच
१३ पौष, ललितपुर । गमलाको विरुवामा पानी चढाउँदै पछिल्लो समय चलेको क्लाइ–फाइ विश्वव्यापी साहित्यिक प्रवृति अर्थात मुक्दुमि (प्रकृति) पथको साङ्केतिक समर्थनसहित बरिष्ठ साहित्यकार श्रीओम श्रेष्ठ लगायतका श्रष्ट्राहरुले सङ्युक्तरुपमा कवि तथा यात्रा स्पर्श अभियान्ता केदार सङकेतको नवौं कृति अन्तिम साँझ ललितपुर मानभवनको अइला लन्जमा लोकार्पित गरियो । मिलाप पब्लिकेसनले प्रकाशन गरेको कथा सङ्ग्रह अन्तिम साँझमा पहिचानजनित कथासहित समसामायिक १५ वटा कथाहरु सङ्ग्रहित छन् ।
साहित्य जस्तो विशुद्ध क्षेत्रमा पनि धेरै राम्रा लेखकहरु गुमनाम भएकाे गुनासाे गर्दै प्रमुख अतिथि श्रीओम श्रेष्ठ राेदनले भर्खरै सम्पन्न १२ खरी कथा प्रतियोगिताको प्रथम पुरस्कार पाउने युवा नवागान्तुक कथाकारको उदाहरण दिँदै यो समय प्रविधिले साथ दिएको समय पनि हो कहिल्यै नसुनिएका नचिनिएका साहित्यकारलाई अचानक एउटै कथाले सबै माझ चिनाउन सकिने तर त्यसको लागि अलिकति मिहिनेत र धैर्यता चाहिने १२ खरीमा पुरस्कृत कथाका कथाकारले कैयौं पटक उनकाे कथा सम्पादन गरेको उनको अन्तरवार्ताबाट थाहा भएको साथै उहाँ एकदम परिपक्व देखियोको बताउँदै अन्तिम साँझको श्रष्ट्रा कथाकार केदार सङ्केतका वारेमा भन्नुभयो, ‘हामीले रामायण लेख्ने भानुभक्तको वारेमा धेरै सुनेका छौं । र उनका धेरै सालिकहरु पनि बनेको छन् । सबैले चिन्छन् तर महाभारत लेख्ने सुब्बा होमनाथ र केदारनाथलाई कसैले चिन्दैन । कारण भानुभक्तका पछाडि मतिराम भट्ट थिए तर सुब्बा होमनाथ र केदारनाथका पछाडि कोही थिएनन् । यसैले सबै माझ चिनिनको लागि चर्चा पाउनको लागि मतिरामहरु हुनेपर्ने रहेछ । तै पनि सुब्बा होमनाथ र केदारनाथहरु समुन्द्र हुन् । कसैले चर्चा गरोस नगरोस समुद्र आफ्नो शान्तभावमै विश्वलाइ कब्जा गरेर आफ्नो वर्चश्व कायम गरेर बसेको हुन्छ । हो त्यस्तै हुन केदार सङ्केत । उनको यो कथा सङ्ग्रहले उनलाई समुन्द्र बनाइदिएको छ । उनले पक्कै पनि यो कथा सङ्ग्रहबाट सम्मान पाउने छन् ।’
कथा सङ्ग्रहको समालोचनात्मक चिरफारमा साहित्यकार प्रगति राईले १२ वटा कथाहरु उस्तै उस्तै रहस्यमयी भएको, एक कथामा आपैm नै कथाको पात्र भए जस्तो बताउँदै भन्नु भयो, ‘यस कथा सङ्ग्रहमा सुनकोशीको कथा छ, जुन कथाले सुनुवार जातिको इतिहास उत्खनन मात्रै गरेको छैन आम नेपाली समाजमा घटेको वास्ताविक घटना पनि पस्केको छ । सानो नातिले बाजेलाई प्रश्न गर्छ कि बुबा भन्नु हुन्छ अंग्रेजी पढ, अंग्रेजी भविश्य हो, तपाइँ भन्नुहुन्छ हाम्रो संस्कृति बुझ यो भविश्यमा तँलाई काम लाग्छ । मेरो सानो दिमागले यति धेरै कुरा कसरी एकै पटक गर्नसक्छु । तर बाजेले नातिलाई सजिलै चित्ता बुझाउँछ । एक कथा एक उत्कृष्ट फरक र चाखलाग्दो कथाहरु समेटिएको छ । र शिर्ष कथा अन्तिम साँझमा मार्मिक छ, युद्धले कसरी समाज पिल्सीएको छ भन्ने समसामायिक यथार्थ पस्किएको छ । यति हुँदा हुँदै पनि कथाकारले कथा भनिसकेपछि पनि कथालाईथप प्रष्टाउन खोजेर जबर्जस्ती कथा लम्बाउन खोजेको हो कि । ध्यान दिने कि !’ सँगसँगै सुझाव पनि दिनुभयाे ।
त्यसैगरी कथा सङ्ग्रहको समिक्षा गर्दै सन्तोष श्रेष्ठले भन्नुभयो, ‘साहित्यकारले कृति जन्माउनु र मानिसले बच्चा जन्माउनु उस्तै कुरा हाे । अन्तिम साँझ कथा सङ्ग्रहकाे १२ औं कथाले आध्यात्मिक चेतना जागृत भएर शान्तिको खोजी गरेको छ । कोलाहलबाट मुक्ति खोजेको देखिन्छ । उनको कथाले नेपाली साहित्यलाई विश्वव्यापी यात्रा गराउने छ । कथाहरु प्रगति ज्युले भने जस्तै एकदमै श्रृङ्गारिक र रहस्यमय छन ।’
सबैको शुभकामना र समिक्षा सुनेपछि कथाकार केदार सङ्केतले आफ्नो कथाका सबै पात्रहरुसँग धेरै कुरा गरेकाे र सबै पात्रहरुलाई आफ्नै जन्मभुमि फर्काएको बताउँदै साथसहयोग गर्ने सबैमा आभार व्यक्त गर्नुभयो ।
लोकार्पण कार्यक्रमका सभाध्यक्ष वरिष्ठ साहित्यकार ख्यामनाथ दहालले कथा सङ्ग्राहको सबै कथाको शिर्षकगत छोटो समिक्षा गर्दै निस्कर्षमा स्वन्त सुखयः भने जस्तै अन्तत मान्छे आफुले भोगेको संस्कारमै फर्किने रहेछ भन्दै अगाडि थप्नुुभयो, ‘केदार संकेत पनि गीताको ‘स्वधर्म निधनम् परोधर्म भयवह’ कै बाटोमा हिड्नुभएको सुनकोशीको कथाले प्रष्ट पार्छ । उहाँ विश्वको जुनसुकै कुनामा पुगे पनि घुमे पनि आफ्नै संस्कार संस्कृति प्यारो लाग्छ भन्ने प्रमाणित गरेको छ ।’ कार्यक्रमको समापन भने आफुले समापन नगरी पत्रकार कृष्ण भुषाललाई समापन गर्न माइक हस्तान्रण गर्नुभयो ।
भाषा सम्पादक रमेश दहालले कार्यक्रममा औपचारिक स्वागत र प्रकाशक तथा सम्पदाक गीता अधिकारीले कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुभएको थियो भने प्रतिक घिमिरे, उत्तमकुमार सुनुवारले कथाकार सङ्केतको कथा सङ्ग्रहले आम नेपाली कथा अनुरागीको मन जित्न सफल होस् भन्ने शुभकामना दिँदै आगमी दिनमा पनि नेपालीपनको मौलिक कथाको अपेक्षा गर्नुभयो ।