Archives

–कोइँचबु काःतिच ।
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीको केपी ओली सरकारले खोसेको विदा काङ्ग्रेस गठबन्धनकाे देउवा सरकारले पुन दिएको छ । काङ्ग्रेस नेतृत्वकाे गठबन्दन देउवा सरकारले आदिवासी जनजातिकाे चाडहरुलाइ राष्ट्रिय चाडकाे मान्यता दिँदै २०७९ सालदेखि पुनः सार्वजानिक विदाको रुपमा स्वीकृत गरेको छ । झट्ट बाहिरबाट हेर्दा प्रगति उन्नतिको कुरा गर्ने अग्रगामी कुरा गर्ने कम्युनिष्टहरुले आदिवासीको वाकलता गर्ने राजनीतिक पार्टी देखिए पनि व्यवहारमा भने आदिवासीको अधिकार खुम्चाएर वर्गीय कुरा गर्दै बढी जातिवादी र नव दलाल पूँजीवादी पार्टी भएको प्रमाणित गरेर देखाए ।

जनता समाजवादी पार्टीबाट मन्त्री बनेका राजेन्द्र श्रेष्ठको सिफारीसमा उक्त विदा पुन प्राप्त भएको उहाँको फेसबुक पेजमा पढ्न पाइएकाे थियाे । तर यसभन्दा अगाडि पनि मन्त्री परिषदमा सिफारीसकाे लागि लगिएकाे विदाहरु कटाैती भएका थिए । यसैले राजपत्रमा सुचना प्रकाशन नभएसम्म सरकारको निर्णयलाई आधिकारीक मान्ने गरिँदैन र आदिवासीहरु पनि विश्वास्त हुन सकेका थिएनन् । तर पार्टीगत जस लिने होडबाजी भयाे भनेर नै गृह्य मन्त्तालयले सार्वजानिक विदाको भ्रम वारे विग्याप्ति समेत जारी गरेकाे थियाे ।
जे होस अब अर्को सरकार आदिवासीकै वाकलता गर्ने सरकार भएमा वा आएमा हाम्रा चाडहरुले सरकारबाट निरन्तर राष्ट्रिय चाडको मान्यता पाउने र सार्वजानिक विदा पाइने देखियो । पुनः सन्कहा सरकार सत्तामा पुगे आदिवासीले पाएको कानुनानुसारको अधिकार पनि खोसिने रहेछ भन्ने चेत सबैमा जाग्नुपर्ने देखिएकाे छ । यसैले राजनीतिक पार्टी छान्दा पनि व्यावहारिक र अव्यवहारिक, मुखमा रामराम वगलीमा छुरा गर्ने पार्टीहरुलाई चिनेर मात्रै छान्नु पर्ने देखियो । अब विचार पुराउन पर्ने भाे कि पार्टीहरु छान्दा कसकाे हितमा पार्टीले काम गरीरहेकाे छ भन्ने कुरामा सबैले सोच्नुपर्ने देखिएकाे जानकारहरुको अभिव्यक्ति पढ्न र सुन्नमा आएको छ । सार्वजानिक विदामा के कस्तो राजनीति हुने गर्दोरहेछ भन्ने कुरा सबैले भाेग्नु भयाे । अब जरुरी छ कि आउँदाे चुनावमा गल्ती गर्नु हुँदैन विवेककाे प्रयाेग गर्नुपर्छ । आदिवासीहरु पाे कहिले जाग्लन जानकारहरुको भनाइ रहेको छ ।

-मिलन मुखिया
इलाम नगरपालिकाका प्रमुख महेश बस्नेतले सिमान्तकृत वर्गका किरात सुनुवार समुदायको धार्मिक, भाषिक, साँस्कृतिक पक्षलाई पर्यटन व्यवसायसित जोडेर लैजानुपर्ने बताउनु भएको छ । इलाम नगरपालिका, वडानम्बर ३, पुवामझुवाको चैतेस्थित सुनुवारहरुको धार्मिकस्थल “ष्याँदर ग्योर” परिसरमा निर्मित “कोइँच मुल्केम खिँ” (सुनुवार साँस्कृतिक संग्रहालय भवन) को उद्घाटन गर्दै आइतबार सो वताउनु भएको हो । कार्यक्रमको उद्घाटन समारोहमा उपमेयर सुशीला नेम्बाङसमेत उपस्थित हुनुहुन्थ्यो । दुई तले संग्रहालय भवन नगरको २१ लाख २५ हजार रुपैंया र बाँकी स्थानीयको योगदानगरी कूल २५ लाख रुपैयाँमा निर्माण भएको जानकारी दिइएको छ । चैतेमा अवस्थित सुनुवार समुदाय पाटेनागी पर्यापर्यटन क्षेत्र अन्तर्गत प्रबेशद्धारको रुपमा रहेको छ । सुनुवारहरुको आफ्नै भाषा, लिपी, धर्म, संस्कृति, रीति र परंपरा भएकाले सोको विकास र प्रबद्र्धन गर्दै पाटेनागी पर्यटनसंगै जोड्न चाहेको मेयर बस्नेतको भनाई छ ।“यो सुरुवात मात्र हो ।” मेयर बस्नेतले अगाडि भन्नु भयो,“ हामी यस समुदायको साँस्कृतिक विकासमा थप कामहरु गर्दै जानेछौं ।” त्यसै गरी आइतबार नै मेयर बस्नेत र उपमेयर नेम्बाङले वडानम्बर ३, पुवामझुवास्थित वीणापाणी मावि परिसरमा निर्मित नयाँ दुई तले चार कोठे विद्यालय भवनको पनि उद्घाटन गर्नुभएको छ भने अध्यक्षता वडाअध्यक्ष तिर्थ गुरुङ्गले गर्नुभएको थियो। सो भवन सहित वडानम्बर १ को जनता आधारभूत विद्यालय र वडानम्बर ९ को भगवती माध्यमिक विद्यालयमा एकै खालको भवन जम्मा ९४ लाख ४१ ह्जार, आठसय १८ रुपैंयामा बुद्धिष्ट निर्माण सेवाले ठेक्का पारी निमार्ण सम्पन्न गरिएको हो । यसअघि वडाकै जल्केनीस्थित सानो पुवा खोलामा निर्मित मोटरेबल पुलमा तरेर उद्घाटनसमेत गर्नुभएको थियो । कार्यक्रममा नगरपालिकाका प्रमुख प्रसासकीय अधिकृत कालीबहादुर भुजेल, शिक्षा तथा सामाजिक विकास शाखा प्रमुख प्रेम गौतम, इन्जिनिय दिपक प्रसाद गुरागाँई, कार्यपालिका सदस्य पृथसिंह सुनुवार, सुनुवार सेवा समाजका प्रतिनीधि, पाटेनागी पर्यटन समिति समिति प्रतिनिधी, नगर पर्यटन प्रबद्र्धन समिति प्रतिनिधी, बिद्यालय प्रतिनीधि, वडा प्रतिनीधि लगायतको उपस्थिती थियो । इलाम नगरपालिकाले वडामा गरेका थुप्रै काममध्ये यी दुई पनि मुख्य काम भएको स्थानीयको भनाई छ।

-काेइँचबु काःतिच (उत्तम)
आदिवासी भाषाकाे दिगाे विकास दाेश्राे अन्तराष्ट्रिय प्राज्ञिक मञ्च कार्यक्रममा यस वर्षकाे आदिवासी भाषाहरुमा साहित्य गतिविधिहरु विषयक अन्तराष्ट्रिय अन्तरक्रियात्मक कार्यक्रम भाेलि विहान काेरियामा हुँदै छ । याे कार्यक्रम युट्युबबाट लाइभ स्ट्रिमिङ हुँदै छ । काेरियाका जेजु र हङग्येओङ भाषाका साथै नेपाल लगायत विश्वका पाँच आदिवासी कविहरुकाे कविता कविसँग सम्बन्धित आदिवासी समुदायका १० आदिवासी श्रष्ट्राहरुले कविता वाचन गर्नेछन् । नेपालबाट आदिवासी काेइँचकाे कवि शाेभा सुनुवारले कार्यक्रममा काेइँच साहित्यकाे गतिविधिका वारेमा १० मिनेट बाेल्नुहुने छ । मेक्सिकाेबाट कवि अलेजान्द्र ससिल सान्चेज चानले मायातान भाषा, गाेटेमालाबाट कवि मिगुएल एन्जेल ओक्सलाजले माया काक्चिकेल भाषा, नाइजेरियाबाट निएरी वाङारिँले गिँकुँयुँ भाषा र केन्याबाट काेला टुबाेसुनले याेरुबा भाषाकाे साहित्यिक गतिविधिवारे बाेल्नु हुने छ । काेरियाकै दुइ आदिवासी भाषा जेजु र हङग्येओङका वारेमा भने कवि काङ डुक ह्वान र साेङ सि येओनले बाेल्नु हुने छ । विभिन्न विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरुले कार्यपत्र समेत प्रस्तुत रहने छ । याे कार्यक्रम संयुक्त राष्ट्र संघले घाेषणा गरेकाे विश्व आदिवासी भाषा दशकलाइ सहयाेगी हुने गरी प्रारम्भ भएकाे छ ।

कार्यक्रमकाे युट्युब लाइभ स्ट्रिमिङ लिंक

Day 1: https://youtu.be/8Qe1ww0jlvk (November 25 / 10:00 KST)

Day 2: https://youtu.be/1R4S7RIiZTA (November 26 / 11:00 KST)

कविहरुः
알레한드라 사실 산체스 찬 (시인)
Alejandra Sasil Sánchez Chan (Poet)
마야딴어(Maayat’aan)로 문학하기
Indigenous Literature Activities #1. Maayat’aan
미겔 안헬 옥슬라흐 쿠메스 (시인)
Miguel Angel Oxlaj Cúmez (Poet)
마야 카치켈어(Maya Kaqchikel)로 문학하기
Indigenous Literature Activities #2. Maya Kaqchikel
발표 3 쇼바 수누와르 (시인)
Shobha Sunuwar (Poet)
수누와르어(Sunuwar)로 문학하기
Indigenous Literature Activities #3. Sunuwar
응제리 왕가리 (시인)
Njeri Wangarĩ (Poet)
기쿠유어(Gĩkũyũ)로 문학하기
Indigenous Literature Activities #4. Gĩkũyũ
콜라 투보순 (시인)
Kọ́lá Túbọ̀sún (Poet)
요루바어(Yorùbá)로 문학하기
Indigenous Literature Activities #5. Yorùbá
강덕환 (시인)
Kang Duk Hwan (Poet)
제주어로 문학하기 – 우화 외 9편
Indigenous Literature Activities #6. Jeju language
송시연 (시인)
Song Si Yeon (Poet)
함경도어로 문학하기 – 마선 외 9편
Indigenous Literature Activities #7. Hamgyeong language