Archives

सुनुवार सेवा समाजको प्रथम राष्ट्रिय राजनीतिक सम्मेलनले पारित गरेको १३ बुँदे इलाम घोषणापत्रको पूर्ण पाठ ।
==============================
सुनुवार सेवा समाजको
प्रथम राष्ट्रिय राजनीतिक सम्मेलनको
इलाम घोषणा–पत्र २०७३
आदिवासी किरात कोइँच सुनुवार प्राग–ऐतिहासिक राष्ट्र (जाति) का सामाजिक, धार्मिक तथा साँस्कृतिक संरक्षणका लागि स्थापना भएको सुनुवारहरुको प्रतिनिधिमूलक संस्था सुनुवार सेवा समाज हो । ङाकु (सुनकोसी), सुबुकु (तामाकोसी), खिम्कु (खिम्ती), लिकु (लिखु), मोल्कु
(मोलुङ÷सोलुङ), दुबुकु (दुधकोसी) ऐतिहासिक भू–भागका सुनुवारहरु पछिल्लो समय स्वदेश तथा विदेशका विभिन्न भू–भागमा समेत बसोबास गर्दै आइरहेका छन् । सुनुवार सेवा समाजको संस्थागत संगठन १५ जिल्ला समिति क्रियाशील रहेको र बाँकी जिल्लामा संगठन विस्तार हुने क्रममा रहेको छ । यसका साथसाथै विदेशका विभिन्न मुलुक दक्षिण कोरिया, हङकङ, मलेसिया, कतार, साउदी अरब, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, बेलायत र अमेरिकामा शाखा रहेको र जापान, इजरायल, ओमनलगायतका मुलुकमा शाखा विस्तार क्रम रहेको छ ।
स्थापनाकालको करिव तीन दशकपछि भाषिक, सामाजिक र साँस्कृतिक संरक्षण भन्दा माथि उठेर मुलुकको बदलिँदो राजनीतिक परिस्थिति तथा राज्यका पुनःसंरचनामा आदिवासी किरात कोइँच सुनुवारको पहुँच, समावेशी सहभागिता, समानता र भूमिका सम्बन्धमा सबै राजनीतिक पार्टीमा संलग्न सुनुवार राजनीतिककर्मीहरुको सक्रिय सहभागितामा किरात कोइँच सुनुवारको पहिचानसहितको स्वायत्त प्रदेश, स्वायत्त क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र र भाषिक, साँस्कृतिक अधिकार, समावेशिता, प्राकृतिक स्रोतसाधनमाथि आत्मनिर्णयको अधिकारसहितको प्रयोग र नियन्त्रणको अधिकारजस्ता राजनीतिक अधिकारहरु समाधानका लागि आदिवासीको मानवाधिकार घोषणापत्र, आइएलओ महासन्धि १६९ र युएनड्रिप २००७ ले प्रत्याभूत गरेको अधिकारलाई आत्मसात गर्दै प्राग–ऐतिहासिक थाँतथलोको आधारमा वल्लो किरात स्वायत्त प्रदेश घोषणा गरिनुपर्ने प्रतिबद्धतासहित प्रथमपटक इलाम जिल्लाको इलाम बजारमा ूक्भाि(ज्भउि, क्भाि(क्भचखभ, क्भाि(न्यखभचलभमू नारासहित निम्न बुँदामा सुनुवार सेवा समाजका मातहातका विभिन्न संस्था तथा राजनीतिक दलहरुको प्रतिबद्धतासहितका इलाम घोषणा–पत्र २०७३ जारी गरिएको छ ः
१. वर्तमान संविधानमा उल्लिखित राज्यको पुनःसंरचनाप्रति विमति राख्दै, प्राग–ऐतिहासिक पृष्ठभूमिका आधारमा स्वपहिचान र आत्मनिर्णयको अधिकारसहितको वल्लो किरात स्वायत्त प्रदेश साथै मुलुकको अन्य भू–भागमा निर्माण हुने प्रदेशहरुमा स्थानीय निकाय निर्माण गर्दा किराती कोइँच सुनुवारहरुको बस्ती खण्डित नहुने गरी स्वायत्त क्षेत्र, संरक्षित क्षेत्र, विशेष क्षेत्र घोषणा गरिनुपर्दछ ।
२. सिमान्तकृत किराती कोइँच सुनुवारहरुलाई राज्यको हरेक अंगमा पूर्ण समानुपातिक र प्रभावकारी प्रतिनिधित्व, स्वशासन, स्वपहिचान, आत्मनिर्णय सहितको अधिकार सुनिश्चितका साथै सबै राजनीतिक दलहरुले उचित स्थानमा सुनिश्चित गरिनुपर्दछ ।
३. प्राग–ऐतिहासिक किरात कोइँच सुनुवार समुदायहरुको प्रयोग र नियन्त्रणमा रहेको प्राकृतिक स्रोत साधन (जल, जमिन, जंगल र खनिज) माथिको अग्राधिकार सुनिश्चित गरिनुपर्दछ ।
४. सिमान्तकृत आदिवासी किराती कोइँच सुनुवारको आर्थिक समृद्धिका लागि व्यवसायिक उत्पादनमूक क्षेत्रमा सामुहिक लगानीको लागि बैंक सुरक्षण गरिनुपर्दछ ।
५. सीमान्तकृत आदिवासी किराँती कोइँच सुनुवारको शैक्षिक विकासका लागि एक घर एक स्नातकोत्तर÷विद्यावारिधि अभियानमा राज्यले छात्रवृद्धि तथा विद्वत्तवृत्ति व्यवस्था गर्न विशेष शैक्षिक कोषको स्थापना गरिनुपर्दछ ।
६. किराँती कोइँच सुनुवार मातृभाषालाई राज्यले सरकारी कामकाजको भाषा बनाउनुपर्दछ ।
७. किराँती कोइँच सुनुवार मातृभाषा संरक्षणका लागि चलचित्र, गीत÷संगीत, कार्टुन तथा वृत्तचित्र निर्माणका लागि राज्यले विशेष पहल गर्नुपर्दछ ।
८. आदिवासी किरात कोइँच सुनुवार बालबालिका, महिला, अशक्त, अपांग तथा वृद्धवृद्धाहरुको सामाजिक सुरक्षाको प्रत्याभूति राज्यले गरिनुपर्दछ ।
९. आदिवासी किरात कोइँच सुनुवार महिला सशक्तिकरणका लागि विशेष आरक्षणको व्यवस्था गरिनुपर्दछ ।
१०. आदिवासी किरात कोइँच सुनुवार महिलाको परम्परागत सीप क्षमताको विकासका लागि राज्यबाट विशेष व्यवस्था गरिनुपर्दछ ।
११. आदिवासी किराँती कोइँच सुनुवार यूवाहरुको रोजगार तथा स्वरोजगारको लागि राज्य तथा समाजले कोइँच कल्चुरल टुरिजम भिलेजलाई प्रवद्र्धन गरिनुपर्दछ ।
१२. विश्वभरि छरिएर रहेका किराती कोइँच सुनुवारको भाषिक, साँस्कृतिक संरक्षण तथा संवद्र्धन तथा आर्थिक समृद्धिका लागि आइ.एल.ओ. महासन्धि १६९ अनिवार्य लागु गरिनुपर्दछ ।
१३. आदिवासी किराती कोइँच सुनुवारको तथ्य सङ्कलन गरी सशक्तिकारण गरिनुपर्दछ ।

आदिवासी जनजातिको मानवाधिकार लागु गर्न गराउन हामी सबै विचार, तह र तप्काका आदिवासी किराती कोइँच सुनुवारहरु प्रतिवद्धता जाहेर गर्दछौं ।

मितिः २०७३ असोज ३ गते सोमबार
प्रतिवद्धता जनाउने संस्था तथा राजनीतिक दलका प्रतिनिधिहरुः
१. प्रदीपकुमार सुनुवार, नेपाली काँग्रेस
२. मा. यज्ञराज सुनुवार, नेकपा एमाले
३. विनोदकुमार सुनुवार, नेकपा माओवादी केन्द्र
४. मनप्रसाद सुनुवार, वल्लो किरात संघीय राज्य परिषद्
५. नवीनकुमार सुनुवार, संघीय समाजवादी फोरम, नेपाल
६. महेश कोर्मोचा, नयाँ शक्ति पार्टी, नेपाल
७. जंग सुनुवार, संघीय लिम्बुवान पार्टी
८. सुनुवार विद्यार्थी समाज, काठमाडौं
९. सुनुवार कलाकार तथा चलचित्रकर्मी समाज, काठमाडौं
१०. सुनुवार सेवा समाज जिल्ला, गाउँ र नगर समिति तथा विदेश शाखा
११. नेपाल लोकतान्त्रिक किरात सुनुवार संघ, काठमाडौं
१२. कोइँच पत्रकार समाज, इलाम
१३. भारतीय सुनुवार मुखिया समाज, दार्जिलिङ

सुजाता सुनुवार, इलाम ।
इलामको देउमाई नगरपालिका ३ स्थित याक्सी भन्ने ठाउमा १ जना पुर्वशिक्षकको मृत्यु भएको छ । ६७ वर्षिय जयनिधि पराजुलीको रुखले किच्याएर मृत्यु भएको हो । विहिवार दिउसो ४ः३० मा घरनजिकैको अलैचिबारीमा रुख काट्ने क्रममा किच्याएर पराजुली घाइते हुनुभएको थियो  । पराजुलीको भारतको सिलगुडी स्थित नर्थ बङ्गाल न्युरो हस्पिटलमा मृत्यु भएको हो ।  मृतक पराजुली स्थानिय भानुदय प्रा विका पुर्व शिक्षक हुनुहुन्थ्यो  । मृतक पराजुलीका श्रीमती १ छोरा र २ छोरी छन् । मृतकको शवलाई अहिले इलाम अस्पतालमा पोष्टमार्टम गरी परिवारलाई शव बुझाउने तयारी भैरहेको  छ  ।

सुनुवार डट ओआरजी समाचारदाता ।
सुनुवार सेवा समाज, कोलबुङ गाउँसमितिका कोषाध्यक्ष टिका सुनुवारको श्रीमती गीता सुनुवारका लागि रु. १७७, ६७० सहयोग प्राप्त भएको छ । सुनुवार सेवा समाज जिल्ला समिति इलाम र कोल्बुङ गाउँ समितिको मिर्गौला पीडित गीता सुनुवारलाई सहयोग गर्न आव्हान गरे अनुसार सुनुवार सेवा समाज जिल्ला समिति काठमाडौंका कोषाध्यक्ष रमा सुनुवारले चलाएको मृर्गौला पीडित गीता सुनुवार सहयोग अभियानका लागि उक्त रकम प्राप्त भएको हो ।
वि.पि.मेमोरियल अस्पताल धरानमा डाइलासिस गरिरहेको गीता सुनुवारलाई उक्त रकमले ३५ पटक डाइलसिस गर्न पुग्छ । हप्तमा दुईपटक डाइलसिस गर्दा पनि सो रकमले साँढे चार महिना डाइलसिस गर्न सहयोग पुग्ने भएको छ । चार महिनाभित्रमा उनको मृर्गौला फेर्न वैकल्पिक उपाय अप्नाउन सकिने सुसेस इलाम जिल्लाका अध्यक्ष तथा सुसेस केन्द्रीय उपाध्यक्ष किरण मुखिया सुनुवारले बताउनु भयो । उहाँ अगाडि थप्नुहुन्छ, सुनुवारलाई आपतविपत पर्दा सबै सुनुवार चुप लागेर बस्न सक्दैनन् । कुनै पनि सुनुवारलाई परेको चोट प्रति सुनुवारहरु सबैको मनमा चोट लागेको अनुभूत गर्नु सकारात्मक कुरा हो । यही अनुभूतिले मर्महत भएर देशविदेशबाट सहयोग गर्नु हुने सम्पूर्ण सहयोगदाताहरुमा इलाम जिल्ला सुनुवार सेवा समाज तथा कोल्बुङ गाउँ समितिको तर्पmबाट हार्दिक धन्यवाद ज्ञापनसहित गीता सुनुवार बचाउ अभियानलाई यहीँ थाँति राखेको जानकारी गराउँदछु । मृर्गौला प्रत्यारोपण गर्नको लागि आर्थिक अभाव भएको खण्डमा हामी फेरि पनि यहाँहरुको माया ममतालाई उच्चा कदर गर्दै सार्वजानिक आव्हान गर्ने छौं । Read More

सुनुवार डट ओआरजि समाचारदाता ।
लोककवि गणेशलाल श्रेष्ठको नाममा पाँच लाख रुपैँयाको अक्षयकोष स्थापना गरिने भएको छ । लोककवि गणेशलाल श्रेष्ठको एक सय पाँच औं जन्मजयन्तीको अबसरमा हेटौंडामा आयोजित साहित्य गोष्ठीमा यस्तो जानकारी दिईएको हो । लोककवि श्रेष्ठको छोरा केशवलाल श्रेष्ठले साहित्य गोष्ठी गरिएको प्रति धन्यवाद व्यक्त गर्दै कोष सञ्चालन गर्न रकम उपलव्ध गराउँने घोषणा गरे ।
कार्यक्रम नेपाल भाषा खलः, मकवानपुरले आयोजना गरेको हो । कार्यक्रम भीम बिराग संगित साहित्य कला प्रतिष्ठानका अध्यक्ष तुल्सी थापाको प्रमुख आतिथ्य तथा नेपाल भाषा खलः मकवानपुरका अध्यक्ष मंगलकृष्ण मानन्धरको अध्यक्षतामा भएको थियो ।
कार्यक्रममा साहित्यकारहरु राजबावु पहाडी, देवराज खरेल र नियमराज शाक्य निर्णायक रहेका थिए । कार्यक्रममा अनिता न्यौपाने, गणेशकुमार श्रेष्ठ, योगेश्वर श्रेष्ठ, ओमप्रकाशबावु मल्ल, सुनकुमार मानन्धर, राजकुमार लामिछाने, उमेश तिमल्सिना, शंकरमान श्रेष्ठ र नारायणबहादुर श्रेष्ठले कबिता प्रस्तुत गरेका थिए । प्रथम, दोश्रा, तेश्रा कबिता बाचकलाई क्रमशः दश हजार, पाँच हजार र तीन हजार रुपैँया पुरस्कार तोकिएको थियो । तर प्रतियोगी कबिता चार वटा मात्र भएको भन्दै प्रतियोगिता पुनः पछि गर्ने बताईएको छ ।
कार्यक्रममा नेवाः देय् दबूका मकवानपुर अध्यक्ष देवप्रसाद श्रेष्ठ, नेवाः साँस्कृतिक पुचःका मकवानपुर अध्यक्ष बिष्णुगोपाल महर्जन, हेटौँडा उपमहानगरपालिकाका प्रबन्धक बीके महर्जन लगाएतले मन्तव्य व्यक्त गरे । कार्यक्रममा साहित्य संगम मकवानपुरका अध्यक्ष सुवाश खनाल, निबर्तमान अध्यक्ष आरसी रिजाल लगाएतको आतिथ्य रहेको थियो । कार्यक्रमअघि नेपाल भाषा खलःको हलभित्रमा स्थापित लोककवि गणेशलालको अर्धकदको शालिकमा पुष्पगुच्छा अर्पण गरिएको थियो ।

को हुन् त गणेशलाल ?
लोककबि गणेशलालको जन्म बिक्रम सम्बत् १९६८ साउन ७ गते मकवानपुरको भिमफेदीमा भएको थियो । सानैदेखि साहित्यप्रति रुची भएका उनले पहिलो कृतिको रुपमा नेपाली भाषामा भजनगित संग्रह मेरा दुई पुष्पाञ्जली(१९९९), दोश्रो कृति भजन, ब्यङ्ग्य, गित नेपाल भाषामा निफ्वः स्वाँ(२०१३), तेश्रो नेपाल भाषामा लोकं ह्वागु म्ये(२०४६) र मृत्युपर्यान्त अन्तिम निफ्वः स्वाँ म्येचा(२०५८)मा प्रकाशित भएको थियो । त्यस्तै उनको नेपाली भाषामा एक सय ३५ गित÷कबिता संग्रहको पर्खाईमा छ । उनको “भिमफेदी बजार कस्तो भयो हाल……”, “पहिले छोरा थियो, अहिले बावु भईयो अब बाजे हुने पालो ……” बोलको गित २०३३÷३४ सालमा चर्चित रहेको नेपाल संगित समाज मकवानपुरका संयोजक प्रमेन्द्र महर्जन बताउँछन् । उनका अनुसार गित रचना, संगित, गायनसँगै मञ्च तथा सडक नाटकमा समेत सशक्त अभिनय क्षमता गणेशलालमा थियो । लोक साहित्य परिषदले मणोपरान्त २०५६ सालमा श्रेष्ठलाई लोककविको उपाधिसहित सम्मान गरेको थियो ।
लोककवि गणेशलालको श्रीमती नारायणदेबी, छोराहरु सागरलाल र केशबलाल तथा छोरीहरु बिमलादेबी, कमलादेबी र देबकी रहेका छन् । २०४२ साल साउन ९ गते उनको जण्डिसका कारण हेटौंडामा निधन भएको थियो ।