टाइप गर्न सजिलाे काेइँच लिपी : मुक्दुम फन्टमा
अब
काेइँच लिपीकाे मुक्दुम फन्ट Mukdum font डावनलाेड गरी सजिलै आफ्नाे कम्प्युटर र ल्यापटपमा टाइप गर्न सक्नुहुने छ । याे लिपीका सर्जक जेँतिच कर्णबहादुर सुनुवार हुनुहुन्छ । मुक्दुम फन्टकाे काेइँच लिपीकाे किबाेर्ड यस्ताे बनाइएकाे छ । याे किबाेर्डबाट कुनै पनि काेइँच शब्द टाइप गर्न जाेसुकैले सक्ने छन् । जेँतिचकाे लिपि राेमन लिपिकाे शैलीमा थियाे । तर पछि लाल रापाचले आफ्नाे डाक्टर उपाधिकाे लागी अध्ययनकाे क्रममा आ अ् ख ङ ट ठ थ फ श वर्ण र चन्द्रविन्दु हलन्त रेफ थपेर देबनागरी शैलीकाे बनाउनु भयाे । वास्तवमा काेइँच लिपिमा हलन्तकाे आवश्यक पर्दैन । यहाँ Mukdum Font मुक्दुम फन्टमा रापाचले सापटी लिएर थपेकाे वर्ण सहित जेँतिचकै सिर्जनालाइ सकेसम्म हुबहु उतार्न खाेजिएकाे छ । याे २०२९ सालमा ताप्लेजुङका जेँतिच कर्णबहादुर सुनुवारले सिर्जना गरेका हुन् । उनी ब्रिटिश गाेर्खा आर्मीका सञ्चार कम्पनीमा थिए । याे लिपि २०३७ सालकाे काेङ्पी मधुपर्क पत्रिकामा समेत छापिएकाे छ । उनकाे भनाइ अनुसार हेमकृष्ण सुनुवारकाे घरमा छालामा खाेपिएकाे अवस्थामा याे लिपि पाएका हुन् । तर याे लिपि लेखाइ राेमन लिपिमा आधारित छ । बनाेट भने क्युनेइफर्ममा छ । याे काेइँच लिपिकाे पहिलाे अक्षर द बाट शुरु हुन्छ । देयि जस्तै भएकाे हुँदा द अक्षर जन्मियाे । इमर जस्तै भएकाे हुँदा इ अक्षर जन्मियाे भन्ने मान्यता रहेकाे छ । याे लिपि केही आपसी जुँगाकाे लडाइले गुपचुपमै रह्याे । हस्तलिखितकाे रुपमा स्वयम् सर्जककाे घर, सुसेस धरानमा, सुसेस सङ्स्थापक अध्यक्ष देवीबहादुर सुनुवारकाे घरमा, सुकियापाेखरीका शिक्षक बलबहादुर मुखियाकाे घरमा साे सामाग्री माैजुद थिए । बलबहादुर मुखियाले सुनुवार भाषा ज्ञानमाला सानाे पुस्तिका छापेका थिए । पछि सिक्किम सरकारले सुनुवार भाषालाइ मान्यता दिने भएपछि सन १९९५ मा बलबहादुर मुखियाकाे सङ्ग्रह लगेर सिक्किममा सरकारी मान्याता दिलाइयाे भने नेपालमा भएकाे देवीबहादुरकाे सकलनमा रहेकाे दस्तावेज अहिले केही डा लाल रापाचासँग केही, सुसेस काठमाडाै अध्यक्ष गाेपाल सुनुवारसँग र सुसेस सङ्घीय समिति काेषाध्यक्ष शाेभा सुनुवारसँग माैजुद छ । यसकाे Digital font डिजिटल फन्ट श्याम किराती राइले Kirat1 font बनाएका थिए भने याे Mukdum font मुक्दुम फन्टलाइ सबैलाइ युनिकाेड बनाएर Mobile माेबाइलमा टाइप गर्न र PC पीसी तथा Laptop ल्यापटपमा टाइप गर्न सजिलाे हाेस् भनेर अहिले राेमन लिपिकाे किबाेर्डसँग मिलाएर मैले बनाएकाे हुँ ।
स्मरण रहाेस् : फन्ट Font बनाउनु भनेकाे Script लिपी सिर्जना हाेइन ।
